Mareşal Fevzi Çakmak'ın vefatının 71. yılı vesilesiyle Eyüp Sultan Mezarlığında düzenlenen anma töreninde konuşan TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Fevzi Çakmak'ın gönlünün daima askerlik mesleğinde olduğunu söyledi.
Kumanda mevkisinde bulunmuş milletvekillerinin, politika ve askerlikten birini seçmeleri istenince Fevzi Paşa'nın iki dönem milletvekilliği yapmasına rağmen, askerlik mesleğini tercih ettiğini vurgulayan Şentop, şöyle konuştu:
"Fevzi Paşa askerlik mesleği ve politika arasında hassas dengenin farkındaydı. Nitekim Meclis'teki muhalefet grubunun Mustafa Kemal Paşa'nın yerine kendisini geçirme fikri açıldığında bu teklifi reddetmesinin sadece Gazi Mustafa Kemal ile yakın arkadaş olmaları sebebiyle değil, başka bir sebeple de bu sözü, ifadeleri kullanmıştır. O, ordunun politikaya karışmasına asla razı değildi. Bu düşüncesini açıkça ifade ettiği sözlerine geçtiğimiz günlerde yaşanan bildiri mevzu sebebiyle de hassaten yer vermek isterim. Fevzi Paşa kendisine yapılan teklife şu sözlerle cevap vermektedir:
'Bu dediğiniz şey hiçbir zaman olamaz. Sizin de o yolda çalışmaktan vazgeçmenizi tavsiye ederim. Hepimiz bulunduğumuz mevkilere rıza gösterecek ve el birliğiyle memleketin yükselmesi için çalışacağız. Yapılacak o kadar çok işimiz var ki hepimize bol bol yeter. Eğer bu yolu bırakarak birtakım siyasi entrikalara kapılacak olursak bu memleketi batırırız. Buna da hakkımız yoktur. Hele ordunun politikaya karışmasına hiçbir şekilde razı olmam. Ben bugün ordunun en sorumlu bir yerinde bulunuyorum. Teklifinizi kabul edecek olursam yarın benim yerime geçecek olan bir paşa da ordunun kendisine bağlı olduğuna güvenerek beni devirir ve yerime geçer. Onu da çok geçmeden bir üçüncü paşa takip eder. Memleket asıl o zaman askeri diktatörlüğe doğru kayar ve memleketin bizden beklediği hizmetlerin hiçbirisi yapılamaz.'
Mareşal Fevzi Paşa bu sözleriyle bütün zamanlar için geçerli olan bir ders vermektedir. O ancak emekli olduktan sonra politikayla aktif olarak ilgilenmiştir. İlgilenmiştir ama usulüne uygun olarak siyasi parti kurmuş, siyasi partilerde yer almıştır. Asla kayıt dışı siyaset yapmamıştır."
İstiklal Savaşı'nın öncü kadrosundan ilk Hükümet Başkanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak'a, Allah'tan rahmet ve mağfiret dileyen Şentop, "Vatanımıza ve milletimize büyük hizmetlerde bulunan Mareşal Fevzi Paşa'yı ve onun gibi milli mücadelemizin büyük kahramanlarını, lider kadrosunu yakından tanımanın önemine inanıyorum. Büyük ideallere ve düşüncelere sahip olan Mareşal Fevzi Çakmak'ı ve onun gibi vatanımıza hizmet etmiş daha nice ismi tanımak, köklerimiz ile bağ kurup geleceğe ışık tutmamızı sağlayacaktır." dedi.
Çakmak'ın Fransızca, İngilizce, Arapça, Farsça ve bazı Balkan dillerini bildiğini, fıkıh tahsili yaptığını ve tasavvufla ilgili olduğunu belirten Şentop, bu ilimlerin çoğunu dedesi Hacı Bekir Efendi'den öğrenen Fevzi Çakmak'ın asıl isminin Mustafa olduğunu, dedesi tarafından kendisine "Fevzi" mahlası verildiğini söyledi.
Şentop, Harbiye'de üstün zeka ve becerileri ile dikkati çeken, erkanıharp sınıfına alınan Mareşal Fevzi Çakmak'ın, Balkanlar'ın en karışık olduğu dönemde 14 yıl Rumeli'de kalarak gösterdiği başarı sebebiyle kendisiyle eş düzeydeki arkadaşlarına göre erken yaşta terfi aldığını kaydetti.
Çakmak'ın Vardar Ordusu'na, Çanakkale muharebelerine katıldığını, Doğu cephesinde İkinci Kafkas Kolordusu Kumandanlığı, Halep'teki Yedinci Ordu Kumandanlığı ve Harbiye Nazırlığı gibi önemli mevkilere atandığını dile getiren Şentop, şöyle devam etti:
"Fevzi Çakmak'ın başarıları ve askeri dehası hepimizin malumudur. İstanbul'un 16 Mart 1920'de resmen işgalinin ardından Anadolu'ya geçmeye karar veren Fevzi Paşa, 27 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışından 4 gün sonra Ankara'ya ulaşmıştır. İstasyonda Gazi Mustafa Kemal Paşa tarafından törenle karşılanmıştır. 1. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Kozan Milletvekili olarak katılmıştır. 3 Mayıs 1920'de Milli Müdafaa Vekilliğine getirilmiştir. 24 Ocak 1921'de Mustafa Kemal Paşa'nın İcra Vekilleri Heyeti Reisliğinden ayrılması üzerine Milli Müdafaa Vekilliği uhdesinde kalmak kaydıyla İcra Vekilleri Heyeti Reisliğine, bugünkü anlamıyla Başbakanlığa görevlendirilmiştir Meclis tarafından."
TBMM Başkanı Şentop, Kütahya-Eskişehir muharebeleri sonrası Yunanlıların Temmuz 1921'de Kütahya, Afyonkarahisar ve Eskişehir'i ele geçirmelerinden sonra İsmet Paşa'nın Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Genelkurmay Başkanlığı görevinden alınması üzerine, Fevzi Paşa'nın bu göreve getirildiğini aktardı.
Mareşal Çakmak'ın Sakarya Savaşı sırasında da Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte bizzat cephede harekatı yönettiğini belirten Şentop, "Büyük Taarruz'un kazanılmasında da çok kıymetli bir rolü vardır. Yunan ordusunu kesin yenilgiye uğratan Başkumandanlık Meydan Muharebesi'nin savaş planlarını Fevzi Çakmak Paşa hazırlamıştır. 31 Ağustos 1922'de, Büyük Millet Meclisi tarafından ismiyle artık bütünleşmiş olan Mareşallik rütbesi kendisine verilmiştir." ifadelerini kullandı.
Fevzi Çakmak'ın Mondros Mütarekesi'nin şartlarına rağmen İstanbul'dan Ankara'ya silah ve cephane nakillerine yardım ettiğini anlatan Şentop, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Birçok kişinin Milli Mücadele'ye katılmasını sağlamıştır. Anadolu'daki harekatın kuvvetlenmesi için var gücüyle çalışan Fevzi Paşa'nın bu çalışmaları, düşman askerlerinin de yakın takibine sebep olmuştur. Tarihimizin en kara günlerinden olan 16 Mart 1920'de İngilizler İstanbul'u resmen işgal ettiklerini açıklayıp, devlet binalarına saldırmaya başlamışlardı. Şehzadebaşı Karakolu'nda Mehmetçiklerimizi uyurken şehit etmişlerdi. Bakanlıkları, Genelkurmay Başkanlığını ve hatta silahlı askerlerle Meclis-i Mebusan'ı basarak milletvekillerimizi tutuklamışlardır. O kara günde, görev yerini düşmana terk etmek istemeyen Fevzi Paşa da ne acıdır ki makamından düşman askerleri tarafından sürüklenerek çıkartılmıştır. Bir süre sonra ise Fevzi Paşa'nın Beykoz'daki evi İngilizler tarafından basılarak yağmalandığında, Fevzi Paşa çoktan Ankara'ya doğru yola çıkmıştı. Onun geçeceği yollara türlü tuzaklar kurulsa da Paşa, 19 günlük uzun ve meşakkatli bir yolculuktan sonra Ankara'ya varacaktır."
TBMM Başkanı Şentop, "Devletine, milletine, vatanına hizmet etmeyi kendine borç bilmiş, bütün ömrünü bu yolda geçirmiş Fevzi Çakmak'ın vefatında milli yas ilan edilmemesi, halkın tepkisine yol açmıştı. Fevzi Çakmak'ın naaşı kalabalık bir grup tarafından, Beyazıt Camii'nden toprağa verildiği Eyüp Sultan'a kadar tekbirler ve gözyaşları eşliğinde, eller üzerinde taşınmıştır." diye konuştu.
Milli Mücadelenin 100. yılında istiklalin büyük kahramanlarından ve liderlerinden, muharebelerde gösterdiği kahramanlıklarıyla tarihte unutulmaz yer edinen Mareşal Fevzi Paşa'yı bir kez daha rahmetle andığını dile getiren Şentop, şunları söyledi:
"Onunla birlikte cephelerde mücadele eden silah arkadaşlarına, başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, milletimizin canları pahasına esareti reddeden asil temsilcilerine, istiklal ve hürriyet için candan geçen bütün şehit ve gazilerimize Cenabıhakk'tan rahmet diliyorum. Huzurunda bulunduğumuz Peygamberimizin sancaktarı, İstanbul'un fethinin müjdecisi Eyüp Sultan Hazretlerini ve ona hürmeten yüzyıllar boyu bu mekana defnedilmiş bütün cetlerimizi hürmet, minnet ve şükranla yad ediyorum."
Törene, AK Parti Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, AK Parti Milletvekili Hasan Turan, 52. Motorlu Piyade Tümen Komutanı Tuğgeneral Ali Ekiyor, Eyüpsultan Kaymakamı İhsan Kara ile Eyüpsultan Belediye Başkanı Deniz Köken katıldı.
Şentop ve beraberindekiler, törenin ardından Necip Fazıl Kısakürek'in kabrini de ziyaret etti.
