Denktaş, Kıbrıs'ın Baf bölgesinde 27 Ocak 1924'te dünyaya geldi.
İlkokul eğitimi için 1930'da İstanbul'a gönderilen ve daha sonra Kıbrıs'a dönen Rauf Denktaş, 1941'de Lefkoşa İngiliz Okulundan mezun oldu.
Kıbrıs Türk halkının özgürlük mücadelesinin lideri Dr. Fazıl Küçük'ün Halkın Sesi gazetesinde yazılar yazmaya başlayan Denktaş, bir süre Gazimağusa'da tercümanlık, mahkemelerde memurluk ve İngiliz Okulunda öğretmenlik yaptı.
Hukuk eğitimi için 1944'te Lincoln's Inn'de okumak üzere İngiltere'ye giden Denktaş, 1947'de Ada'ya döndü ve avukatlığa başladı. Sonrasında savcı olan Denktaş, 1956'da başsavcılığa kadar yükseldi.
Rauf Denktaş, 27 Kasım 1948'de Kıbrıs Türklerinin düzenlediği ilk mitinginde Dr. Küçük ile konuşmalar yaptı. Türk toplumunun iki önemli ismi Faiz Kaymak ve Fazıl Küçük arasında ara bulucu rolünü üstlenen Denktaş, toplumun menfaatlerinin takipçisi oldu.
Aydın Denktaş'la 1949'da evlenen Denktaş, 1955'te Ada'yı Yunanistan'a bağlama ideali olan Enosis'le mücadelede ve EOKA terör örgütü karşısında Kıbrıs Türklerinin direnişine yön verdi.
Rauf Denktaş, 1 Ağustos 1958'de Türk Mukavemet Teşkilatını (TMT) kurarak Rumların Türk köylerine saldırılarını protesto etti.
Zürih-Londra Antlaşmaları öncesinde Fazıl Küçük ve Rauf Denktaş, Ankara'ya Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile görüşmeye gitti ve görüşmede Denktaş Ada'ya Türk askeri gönderilmesi teklifini dile getirdi.
Denktaş, 1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları ile 1960 Antlaşmaları ve Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nın hazırlanmasına çaba harcadı ve aynı yıl Türk Cemaat Meclisi ile İcra Komitesi Başkanlığına seçildi. 16 Ağustos 1960'ta 650 kişilik Türk alayı Magosa Limanı'na ayak bastı. 1963 olaylarından sonra Denktaş temaslarda bulunmak üzere Ankara'ya gitti. Temaslarını tamamlayan Denktaş, sandalla Kıbrıs'a geçti ve Türk direnişini örgütlemeye başladı.
1964 Londra Konferansı'ndan sonra Makarios tarafından istenmeyen adam ilan edilen Denktaş, 1967'de Ada'ya gizlice girerken tutuklandı. Yoğun girişimler sonucu Türkiye'ye geri verilen Denktaş, 1968'de Ada'ya giriş yasağı kaldırılınca Kıbrıs'a döndü.
Kıbrıs meselesinin çözümü için 1968'de Glafkos Klerides ile ilk kez Beyrut'ta müzakerelere başlayan Denktaş, eski Rum liderler Spiros Kiprianu, Yorgos Vasiliu, Glafkos Klerides ve Tasos Papadopulos ile yıllarca müzakere etti.
1970 seçimlerinde Türk Cemaat Meclisi Başkanlığına getirilen Rauf Denktaş'ın yoğun siyasi hayatı böylece başladı. 1973 yılına kadar Kıbrıs Cumhurbaşkanı Muavini ve Kıbrıs Türk Yönetim Başkanı olarak görev yapan Denktaş, 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin ilan edilmesinin ardından devlet ve meclis başkanlığı görevlerini üstlendi.
Denktaş, anayasanın gerekleri doğrultusunda 1976 seçimlerinde devlet başkanlığına getirildi ve 1981 seçimlerinde ikinci kez iktidar oldu. 15 Kasım 1983'te KKTC'nin ilan edilmesinin ardından kurucu cumhurbaşkanlığı görevine getirilen Denktaş, 1990, 1995 ve 2000'de yapılan seçimlerde de cumhurbaşkanı seçildi.
2004'te dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Kıbrıs sorununun çözümü için hazırladığı Annan Planı'na karşı çıktı. Referandumda plan Kıbrıslı Türkler tarafından kabul edilse de Kıbrıslı Rumların reddetmesi üzerine hayata geçmedi. 17 Nisan 2005'te yapılan cumhurbaşkanı seçimlerinde aday olmayan Denktaş, 24 Nisan'da görevi Mehmet Ali Talat'a devretti.
Denktaş, Kıbrıslı Türkleri müzakere masasında 36 yıl temsil etti.
Siyasi hayatının yanı sıra yazar kimliğiyle de öne çıkan Rauf Denktaş, 1985'ten son zamanlarına kadar birçok kitap ve makale yazdı. Fotoğrafçılığı da çok severek yapan Denktaş, Kıbrıs'ı anlatan çok sayıda fotoğraf sergisi açtı.
Denktaş, organ yetmezliği teşhisi ile tedavi gördüğü hastanede 13 Ocak 2012'de 88 yaşında vefat etti. Vefatının ardından Türkiye ve KKTC'de ulusal yas ilan edilerek 17 Ocak 2012'de yapılan devlet töreninin ardından Lefkoşa'daki Cumhuriyet Parkı’na defnedildi.
Denktaş'ın vefatı nedeniyle her yıl 13 Ocak'ta KKTC ve Türkiye'de anma törenleri düzenleniyor.
